به گزارش قدس خراسان، در بحبوحه سیل مشهد، فرماندار مشهد به حقیقتی تلخ از این شهر اشاره کرد که توجه به آن از هر نظر ضرورت دارد. محسن داوری با اشاره به گسل‌های مشهد در هشداری جدی عنوان کرد «این سیل آمد و رفت؛ اما اگر خدایی نکرده زلزله‌ای در این شهر رخ دهد، نمی‌دانیم چه کنیم، در منطقه سپاه ۶۹ روی یک دیوار ۲۰ سانتیمتری پنج طبقه ساخته‌اند به طوری که وقتی بخواهید واردش شوید، احساس خطر می‌کنید و این موارد بدون هیچ مجوزی ساخته شده است».
روایت خانه‌های ناایمن سپاه ۶۹ تنها در این نقطه خلاصه نمی‌شود و می‌توان نمونه اینگونه ساخت و سازها را در محلات رسالت، طبرسی شمالی، بولوار حر و در حاشیه شهر مشهد دید و تنها راهکار، آمادگی در برابر زلزله است و آنچه می‌تواند این آمادگی را به بهترین شکل ساماندهی کند، وجود اطلاعاتی دقیق بر مبنای مطالعات به روز از وضعیت گسل‌ها برای مقابله با چنین بحران‌هایی است.
محدودیت بودجه در انجام مطالعات گسل‌ها
سرپرست مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی در این خصوص گفت: سال‌های پیش در زمینه گسل‌های مشهد مطالعاتی به ویژه در مورد ریز پهنه‌بندی شهر مشهد در دهه ۸۰ انجام شده و نتایج مطالعات آن هم موجود است و شرکت‌هایی مانند قطارشهری از این مطالعات استفاده کرده‌اند؛ اما اعتبارات درباره اقدامات مطالعاتی پیشگیرانه نه‌تنها برای خراسان رضوی بلکه برای بقیه کشور هم از سال ۹۳یا ۹۴ بسیار محدود شده و تقریباً نزدیک به صفر است.
رضا عباسی نیشابوری ادامه داد: مشکل زلزله برای ساختمان‌های ناایمن است. حاشیه شهر مشهد نزدیک به یک‌میلیون و ۳۰۰هزار نفر جمعیت دارد و طی سال‌ها ساختمان‌های ناایمن شکل گرفته و ساخت و ساز آن‌ها کمترین ضوابط را دارد. بافت فرسوده مشهد هم مشکلات خاص خودش را داراست و اگر خدایی نکرده اتفاقی بیفتد، در این مراکز با مشکل مواجه می‌شویم.
وی ضمن اشاره به انجام مطالعات به روز عنوان کرد: خوب است در مورد گسل‌های مشهد تحقیق شود و مقیاس و مشخصات دقیق‌تری داشته باشیم؛ اما حل مشکل اصلی مشهد، هزینه زیادی می‌طلبد. در استان ۲۱گسل فعال داریم و یکی از گسل‌های مهم و اصلی، گسل بینالود و نیشابور است.
سرپرست مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی ضمن تأکید بر اجرای استانداردها در ساخت و سازها اظهار کرد: مبنای ساخت و سازهای شهری آیین‌نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران است و در این آیین‌نامه نقشه پهنه‌بندی لرزه‌خیزی شهرها وجود دارد که نشان می‌دهد نیشابور و مشهد در یک گرید با خطر نسبی زیاد هستند و ساختمان‌ها بر مبنای همین آیین‌نامه طراحی می‌شوند. آیین‌نامه‌ها در سه دهه گذشته به صورت مداوم در حال به روزرسانی هستند تا ساختمان‌ها با ضریب اطمینان بالاتری طراحی شوند و ساختمانی که طبق آیین‌نامه طراحی شود، از نظر مقررات ملی ساختمان، ایمن است.
عباسی نیشابوری یکی از مشکلات در انجام پروژه‌های مطالعاتی را نبود شرکت‌های مقتدر مطالعاتی در زمینه مدیریت بحران در استان دانست و افزود: زمانی که کار به شرکت مشاور داده می‌شود، خروجی اجرایی و عملیاتی ندارد؛ اما اگر امکانی فراهم شود که درباره آسیب‌پذیری شهر مشهد مطالعاتی جامع و کاربردی صورت بگیرد و میزان تخریب‌ها در نقاط مختلف شهری معلوم شود، استقبال می‌کنیم. ما نیاز به مشاورهایی داریم که گرید مدیریت بحران بالایی داشته باشند.
وجود ۴۰مخاطره زمین‌شناسی در ایران
با توجه به ضرورت انجام مطالعات به روز درباره گسل‌های مشهد و استان، عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: مخاطرات زمین‌شناسی خیلی مهم است و در همه جای دنیا آن را پیگیری می‌کنند و مراحل مختلفی دارد. اگر بخواهیم از این مخاطرات پرهیز کنیم و کمترین خسارت را در زمان بروز مخاطره زمین‌شناسی داشته باشیم، باید مطالعات به روز باشد.
کیوان حسینی عنوان کرد: در ایران ۳۰تا۴۰ مخاطره زمین‌شناسی داریم که زلزله، سیل و در سال‌های اخیر فرونشست در صدر اهمیت قرار دارند و برای خسارت کم باید برنامه‌ریزی داشته باشیم چون با داشتن یک برنامه‌ریزی مناسب بر مبنای علم می‌توانیم به سمت کاهش خسارت‌های ناشی از وقوع آن مخاطره برویم.
وی تأکید کرد: ایران کانون زلزله است و جلو زلزله را هم نمی‌توانیم بگیریم. پس باید به گونه‌ای رفتار کنیم که سازگاری لازم با این پدیده را بدست بیاوریم. شناخت لازم و علم نسبتاً کافی در این زمینه وجود دارد؛ اما باید با مطالعه کافی در منطقه به شناخت دقیق‌تر برسیم تا کمترین خسارت را متحمل شویم. در مشهد بارها این صحبت پیش آمده که چه گسل‌هایی می‌توانند زلزله ایجاد کنند؛ اما ما باید آن‌ها را دقیق‌تر بشناسیم و اگر نشناسیم، هر برنامه‌ریزی‌ای که انجام بدهیم، در واقع می‌تواند هدر رفت منابع باشد.
ضعف ارتباط علمی میان مسئولان با دانشگاه
این استاد دانشگاه گفت: دانشگاه فردوسی در حال حاضر در تهران اجرای پروژه واکنش سریع در برابر زلزله را برعهده دارد و می‌تواند به عنوان بازوی علمی با تشکیل کارگروه‌های علمی در زمینه‌های مورد نیاز و با استفاده از دانش روز به استانداری و شهرداری خدمت ارائه دهد. استانداری و شهرداری‌ها باید دانشگاه را به عنوان یک بازوی علمی خود بپذیرند و با اجرای برنامه‌های مطالعاتی، برای کاهش مخاطرات طبیعی اقدام کنند.
حسینی افزود: مطالعات درباره گسل‌ها حتی در کشور پایه‌ای است و ما هنوز به مطالعات کامل نرسیده‌ایم چون درک لازم برای انجام این مطالعات وجود ندارد و همیشه می‌گذاریم اول اتفاق بیفتد، سپس بررسی را آغاز می‌کنیم. در مشهد مانند سایر نقاط کشور یک سری مطالعات به اسم مطالعات ریز پهنه‌بندی و مطالعات گسل‌ها انجام شده؛ اما این‌ها کافی نیست.
وی با اشاره به مطالعات زلزله‌های تاریخی مشهد توضیح داد: زلزله زیر ۷ ریشتر برای گسل‌های داخل مشهد و گسل‌های نزدیک به این شهر است؛ اما گسل نیشابور، گسلی بسیار قوی با ظرفیت ایجاد زلزله‌های بیشتر از ۷ ریشتر بوده که نه‌تنها می‌تواند نیشابور و تمام توابع آن را تحت تأثیر قرار بدهد بلکه می‌تواند تأثیر خیلی شدیدی در مشهد داشته باشد.در مورد گسل نیشابور اطلاعات زمین‌شناسی خوبی داریم و می‌دانیم گسل از کجا عبور کرده و شرایط شاخه‌های گسل به چه صورت است؛ به طور مثال این گسل افزون بر مشهد و نیشابور می‌تواند چناران و فریمان را هم تحت تأثیر قرار دهد ولی اطلاعات ژئوفیزیکی کمی داریم و نمی‌دانیم در زیر زمین این گسل چه شرایطی حاکم است اما تراکم ساخت و ساز روی گسل نیشابور زیاد است و شهری مانند خرو با جمعیت ۳هزار نفر و ساختار پلکانی و خانه‌های ناایمن، در موقعیت بسیار خطرناکی قرار دارد.
خراسان رضوی در بسیاری از موارد همواره برای حل مسائل خود پیشران بوده و در شروع مطالعات دقیق زلزله‌شناسی هم می‌تواند تنها استانی باشد که خودش به بررسی وضعیت گسل‌هایش می‌پردازد و یک برنامه مدیریت بحران برای خود تعریف می‌کند. تجربه سیل اخیر نشان داد شاید مسئولان کشوری برای بررسی شرایط از نزدیک بر سر صحنه حادثه حاضر شوند؛ اما در نهایت یک شهر می‌ماند و غصه‌هایش. پس علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد.
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما